Theo báo cáo của Cục Thú y, tính từ đầu năm 2023 đến nay, tình hình dịch bệnh động vật trên cả nước như sau: Bệnh Dịch tả heo Châu Phi đã xảy ra 68 ổ dịch tại 22 tỉnh, thành phố, buộc tiêu hủy 2.984 con. So với cùng kỳ năm 2022, số tỉnh có dịch giảm 50%, số ổ dịch giảm 87,4%, số heo buộc phải tiêu hủy tại các ổ dịch giảm gần 87,95%. Hiện nay trên cả nước có 37 xã thuộc 31 huyện của 19 tỉnh chưa qua 21 ngày.
Bệnh Cúm gia cầm ghi nhận xảy ra tại 4 huyện của 4 tỉnh, tổng gia cầm mắc bệnh, chết và tiêu hủy là 6.596 con. Số ổ dịch giảm 33,33%, số gia cầm bị dịch phải tiêu hủy giảm hơn 71,26% so với năm 2022 và hiện nay chỉ còn 1 ổ dịch Cúm gia cầm A/H5N1 tại tỉnh Cao Bằng chưa qua 21 ngày.
Bệnh Lở mồm long móng ghi nhận tại 4 tỉnh với tổng số động vật mắc bệnh là 116 con và tính đến nay tất cả các ổ dịch đã qua 21 ngày không ghi nhận các trường hợp gia súc mắc bệnh. Bệnh Viêm da nổi cục xuất hiện tại 5 tỉnh, thành với 18 ổ dịch, số gia súc mắc bệnh là 113 con và số gia súc buộc tiêu hủy 10 con; so với cùng kỳ năm 2022, số tỉnh bị dịch bệnh giảm 37,5%, số ổ dịch giảm 87,5%, số gia súc mắc bệnh giảm 93,52% và tiêu hủy giảm 97,06%. Các dịch bệnh thông thường khác trên gia súc, gia cầm như Dịch tả heo cổ điển, Tụ huyết trùng, Phó thương hàn, Niu – cát – xơn, Gumboro,…, được phát hiện và xử lý sớm nên không gây thành dịch lớn.
Theo Cục Thú y, trong thời gian tới, nguy cơ phát sinh và lây lan trên diện rộng với các dịch bệnh nguy hiểm như dịch tả lợn châu Phi (DTLCP), cúm gia cầm (CGC), lở mồm long móng (LMLM), viêm da nổi cục (VDNC)… là rất cao.
Một trong những nguyên nhân dẫn tới nguy cơ tái phát và lây lan diện rộng với nhiều dịch bệnh động vật nguy hiểm trong thời gian tới liên quan đến công tác tiêm phòng. Hiện nay, trên cả nước, nhiều đàn gia cầm chưa được tiêm phòng vacxin, việc tiêm phòng vacxin LMLM chưa triệt để, một số địa phương chưa thực hiện tốt việc tiêm phòng vacxin phòng bệnh VDNC cho trâu bò mới và tiêm phòng bổ sung cho trâu bò đã hết thời gian miễn dịch, nhiều địa phương chưa thực hiện tốt việc tiêm phòng cho đàn gia súc mới, đàn gia súc đã hết miễn dịch.
Tỷ lệ virus lưu hành còn khá cao (khoảng 6%) đang là nguy cơ lớn làm tái phát và lây lan dịch CGC. Tình trạng nhập lậu gia cầm, sản phẩm gia cầm còn xảy ra tại các tỉnh biên giới đang dẫn tới nguy cơ xuất hiện một số chủng vi rút CGC (A/H7N9, A/H5N2...) xâm nhiễm vào Việt Nam thông qua hoạt động vận chuyển, buôn bán, tiêu thụ gia cầm và sản phẩm gia cầm nhập lậu, không rõ nguồn gốc, nhất là đối với các tỉnh biên giới phía Bắc.
Tỷ lệ chăn nuôi, giết mổ nhỏ lẻ còn phổ biến cũng đang tiềm ẩn nguy cơ phát sinh và lây lan dịch bệnh. Ông Trần Lâm Sinh, Phó Giám đốc Sở NN-PTNT Đồng Nai cho biết, chăn nuôi quy mô nông hộ trên địa bàn tỉnh này tuy chiếm tỷ lệ thấp nhưng với hơn 24 ngàn hộ tham gia, các hộ chăn nuôi chưa quan tâm đến công tác chăn nuôi an toàn sinh học và quản lý dịch bệnh. Một số hộ chăn nuôi chưa chủ động trong công tác tiêm phòng nên trong năm 2022 đã xảy ra một số ổ dịch CGC, ảnh hưởng đến công tác xây dựng và duy trì vùng an toàn dịch bệnh (ATDB) ...
Trước nguy cơ phát sinh và lây lan trên diện rộng nhiều dịch bệnh nguy hiểm trong chăn nuôi, Bộ NN-PTNT, Cục Thú y đề nghị UBND các tỉnh, thành phố tập trung các nguồn lực để tổ chức triển khai quyết liệt, đồng bộ các giải pháp phòng, chống dịch bệnh. Trong đó, tập trung khẩn trương rà soát, tổ chức tiêm phòng, tiêm phòng bổ sung vacxin phòng các bệnh, đặc biệt các dịch bệnh nguy hiểm như cúm gia cầm, dịch tả lợn châu Phi, bệnh tai xanh trên lợn; tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác phòng, chống dịch bệnh động vật.
Tập trung, đẩy mạnh xây dựng các chuỗi, vùng chăn nuôi an toàn dịch bệnh; thành lập các đoàn công tác tổ chức kiểm tra, đôn đốc công tác phòng, chống dịch bệnh động vật...
Các địa phương cần tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác phòng, chống dịch bệnh động vật; hướng dẫn chủ vật nuôi áp dụng nghiêm ngặt các biện pháp chăn nuôi an toàn sinh học, chủ động phòng bệnh bằng vệ sinh, sát trùng, tiêu độc;
Tăng cường công tác quản lý kiểm dịch, kiểm soát vận chuyển động vật, sản phẩm động vật; tổ chức ngăn chặn và xử lý nghiêm các trường hợp vận chuyển động vật, sản phẩm động vật trái phép qua biên giới; tập trung, đẩy mạnh xây dựng các chuỗi, vùng an toàn dịch bệnh; đặc biệt các chuỗi, các vùng cần an toàn dịch bệnh theo tiêu chuẩn của OIE/WOAH để phục vụ xuất khẩu
Bộ NN&PTNT cũng đề nghị các địa phương khẩn trương kiện toàn, củng cố và tăng cường năng lực thú y các cấp và chấn chỉnh công tác thú y tại tuyến huyện, tuyến xã. Thực tế cho thấy hoạt động của thú y cơ sở ở nhiều địa phương đang rất bất cập.
Tại hội nghị, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến nhấn mạnh: "Quy mô đàn vật nuôi hiện nay rất lớn: Đàn lợn trên 28,5 triệu con, đàn gia cầm 550 triệu con, đàn trâu bò hơn 9 triệu con, tốc độ tăng trưởng chăn nuôi là 5,93%, tổng sản lượng thịt là 7,06 triệu tấn, sản lượng trứng 18,3 tỷ quả, sữa 1,28 triệu tấn. Ngành thủy sản cũng lần đầu đạt mốc 9 triệu tấn. Để chăn nuôi và thủy sản phát triển và chiếm tỷ trọng trên 53% của toàn ngành nông nghiệp như hiện nay, vai trò của ngành thú y đặc biệt quan trọng trong việc triển khai công tác phòng, chống dịch bệnh một cách hệ thống, bài bản, từ văn bản quy phạm pháp luật đến chiến lược, kế hoạch, các giải pháp".
Cũng theo Thứ trưởng, hiện nay hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về chăn nuôi và thú y hoàn chỉnh và ngành Thú y đang nhận được sự quan tâm của các cấp lãnh đạo, Thủ tướng Chính phủ thể hiện qua việc ban hành Kế hoạch quốc gia phòng, chống các loại bệnh truyền nhiễm nguy hiểm trên động vật, bệnh truyền lây giữa động vật và người như bệnh Cúm gia cầm, Lở mồm long móng, Dịch tả heo Châu Phi, Viêm da nổi cục, Dại động vật. Đây là cơ sở, nền tảng quan trọng để các địa phương xây dựng kế hoạch phòng, chống dịch bệnh động vật, qua đó kiểm soát dịch bệnh, ổn định và phát triển bền vững ngành chăn nuôi.
